ประเพณีตักบาตรน้ำผึ้ง

ตักบาตรน้ำผึ้ง

พลิกฟื้นประเพณี ย้อนรอยวัฒนธรรม

วัดภูเขาทอง พระนครศรีอยุธยา

ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐

ประเพณีตักบาตรน้ำผึ้ง

     ความเป็นมาประเพณีตักบาตรน้ำผึ้ง เป็นประเพณีเก่าแก่ของชาวรามัญ(มอญ) ปฏิบัติเพื่อเป็นการบูชาพระสงฆ์  การตักบาตรน้ำผึ้งนั้นเชื่อกันว่า มีอานิสงส์มากเพราะพระสงฆ์จะเก็บน้ำผึ้งไว้เพื่อใช้เป็นยาในคราวจำเป็นเนื่องจากเป็นส่วนผสมของยาโบราณที่สำคัญ พระสงฆ์ไม่สามารถจัดหามาเองได้      และในสมัยพุทธกาล มีสัตว์น้อยใหญ่นำผลไม้และน้ำผึ้งมาถวาย  เพื่อให้พระองค์ได้เสวยเพื่อประทังชีวิต  มนุษย์จึงถือว่า น้ำผึ้งเป็นทิพย์โอสถที่สามารถนำมาบริโภคบำรุงชีวิตให้แข็งแรงและยืดยาวโดยปราศจากโรคภัย  เพราะน้ำผึ้งเป็นสิ่งมีคุณค่ามาแต่โบราณ  ประเพณีตักบาตรน้ำผึ้งจึงถือกำเนิดขึ้นมาเป็นตำนานและความเชื่อ ดังจะเล่าให้ฟังดังต่อไปนี้

     ความเชื่อในเรื่องการถวายน้ำผึ้งแก่พระสงฆ์ สืบเนื่องมาจากตำนานในสมัยพระทีปังกรพุทธเจ้า  มีพระปัจเจกพุทธเจ้า รูปหนึ่งประสงค์ที่จะได้น้ำผึ้งมาผสมโอสถเพื่อบำบัดอาการอาพาธ  วันหนึ่งได้บิณฑบาตในชนบทใกล้ชายป่า  ขณะที่พระปัจเจกพุทธเจ้ากำลังโปรดสัตว์อยู่นั้น  ได้พบชายชาวบ้านป่าเกิดกุศลจิตขึ้นกับชายผู้นั้นและหวังที่จะถวายทานแค่พระปัจเจกพุทธเจ้า  แต่ด้วยตนเองยากจนไม่มีอาหารอื่นใดจะถวาย  นอกจากน้ำผึ้งจำนวนหนึ่ง  ด้วยจิตศรัทธาอย่างเปี่ยมล้นของชายผู้นั้น เมื่อรินน้ำผึ้งลงในบาตรของพระปัจเจกพุทธเจ้า  เกิดปรากฎการณ์อัศจรรย์  คือ  น้ำผึ้งเกิดเพิ่มพูนขึ้นจนเต็มบาตร  ขณะนั้นมีหญิงชาวบ้านครหนึ่งกำลังทอผ้า  เห็นน้ำผึ้งล้นบาตร  ด้วยจิตศรัทธาในพระปัจเจกพุทธเจ้า  เกรงว่าน้ำผึ้งจะเปื้อนมือพระ  จึงรีบนำผ้าที่ทอแล้วถวายเพื่อซับน้ำผึ้งที่ล้น  ในการถวายน้ำผึ้งของชายผู้นั้น  เขาได้ตั้งจิตอธิษฐานขอให้เกิดเป็นผู้มั่งคั่ง  เป็นผู้มีอำนาจ  ส่วนหญิงที่ถวายผ้า อธิษฐานขอเกิดเป็นผู้มีความงามและมีโภคทรัพย์  ต่อมาเมื่อทั้งสองมรณะไปแล้ว ได้เกิดใหม่ในโลกมนุษย์  ชายที่ถวายน้ำผึ้งได้บังเกิดเป็นพระราชา  ผู้มีความเข็มแข็งและมั่งคั่ง  ส่วนหญิงที่ถวายผ้าทอได้บังเกิดเป็นธิดาของพระราชาอีกเมืองหนึ่งมีความงามและความมั่งคั่งเช่นกัน

     นอกจากนี้ยังมีอีกตำนานที่เกี่ยวกับพระฉิมพลีหรือพระสิวลีว่า ในอดีตกาลที่มีพระพุทธเจ้าทรงพระนามว่า  พระวิปัสสี  พระวิปัสสีได้ถือกำเนิดเป็นชาวบ้านในชนบท  วันหนึ่งได้เดินทางไปในเมืองแต่ระหว่างทางกลางป่าได้พบรวงผึ้ง  จึงไล่ตัวผึ้งให้หนี้ไปแล้วตัดกิ่งไม้ถือรวงผึ้งเข้าไปในเมือง  ขณะนั้นพระราชาและชาวเมืองกำลังแข่งขันทำบุญถวายทานแด่พระวิปัสสีสัมมาสัมพุทธเจ้าพร้อมด้วยพระสงฆ์ โดยจัดสิ่งของวัตถุทานอันประณีตถวายแข่งขันถึง ๖ ครั้ง ก็ไม่มีใครชนะ ชาวเมืองจึงช่วยกันและให้คนไปที่ประตูเมืองว่าจะมีใครนำสิ่งของอันนอกเหนือจากที่มีอยู่มาขายบ้าง  เพราเกรงว่าพระราชาจะซื้อสิ่งของเหล่าแล้วนำมาถวายพระวิปัสสีพุทธเจ้า   แล้วฝ่ายตนก็จะแพ้  ขณะนั้นชาวบ้านนอกที่ถือรวงผึ้งเดินเข้าประตูเมืองมา  คนเฝ้าประตูเมืองเห็นชายที่ถือรวงผึ้งเข้ามาก็ขอซื้อรวงผึ้งจากชายบ้านนอกผู้นั้น  ชายบ้านนอกจึงเกิดความสงสัย  จึงถามขึ้นและคนเฝ้าประตูเมืองจึงเล่าเรื่องทั้งหมดให้ฟัง  ชายบ้านนอกจึงไม่ยอมขายและประสงค์ขอร่วมถวายทานแด่พระวิปัสสีพุทธเจ้าด้วย  ชาวเมืองต่างก็ปลื้มปีติและยินดีกับเจ้าของรวงผึ้ง  จึงช่วยกันนำรวงผึ้งมาบีบคั้นใส่ถาดทองคำใบใหญ่ผสมกับ งา เนย คลุกเคล้าจนรสดีเสร็จแล้วนำไปถวายพระวิปัสสีพุทธเจ้าและพระสงฆ์อย่างทั่วถึง   ด้วยอานิสงส์ของการถวายทานของชายบ้านนอก  เมื่อสิ้นอายุไขได้บังเกิดในเทวโลกท่องเที่ยวเสวยสุขอยู่นาน  จึงจุติมาเป็นพระราชาในกรุงพาราณสี  และเมื่อพระราชาสิ้นพระชนม์  ก็ได้มาเกิดเป็นพระราชกุมารในราชวงศ์ศากยราช  มีพระมารดาทรงพระนามว่า สุปปวาสา  บันดาลโชคลาภให้แก่พระบิดาและพระมารดาเป็นอันมาก  เมื่อประสูติแล้วจึงได้รับพระนามว่า  สิวลีกุมาร เมื่อเจริญวัยแล้วได้ออกผนวชในสำนักของพระสารีบุตร  และได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์

ที่มาของข้อมูล - ตักบาตรน้ำผึ้ง ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม